W PRL-u były hitem, później uznawano je za kicz. Dziś mozaiki przeżywają prawdziwy renesans

Były prawdziwym hitem, potem popadły w niełaskę

Mozaiki wykonane z fragmentów ceramicznych płytek były bardzo popularne w czasach PRL. Powstawały zarówno na fasadach jak i we wnętrzach budynków użyteczności publicznej, tworzyły też odrębne kompozycje przestrzenne, były ozdobą prywatnych domów i mieszkań. Oryginalne i niepowtarzalne, nadawały odrobinę koloru w szarej rzeczywistości Polski Ludowej. Po zmianach ustrojowo-gospodarczych mozaiki popadły w niełaskę. Były powszechnie krytykowane, uznawano je za symbol słusznie minionej epoki i uznawano je za kicz. Kolorowe dzieła znikały pod warstwą tynku, płytami kartonowo-gipsowymi, plastikowymi panelami, a często też były skuwane ze ścian, bezpowrotnie znikając z przestrzeni miasta.

Mozaiki z PRL przeżywają renesans

Obecnie mozaiki przeżywają swój prawdziwy renesans. O tych, które zostały nieco zapomniane, przypominają przewodniczka miejska Joanna Olszowska i aktywistka miejska Sabiną Wacławczyk, które stworzyły mapę mozaik szczecińskich i organizują spacery ich śladami. Dzięki stowarzyszeniu Oswajanie Miasta w Szczecinie powstają również nowe mozaiki, które stają się kolorowym akcentem szarych i smutnych podwórek. Obecnie w przestrzeni miasta można znaleźć ponad 140 różnych różnych mozaik. Są to jednak tylko te prace, które zostały zlokalizowane, skatalogowane i opisane. Niewykluczone, że jest ich zdecydowanie więcej.

- Przeważnie są to prace z czasów PRL, ale kilka też jest przedwojennych. Jest ich bardzo mało - mówi Joanna Olszowska, przewodniczka miejska i współautorka projektu "Mozaiki Szczecińskie". - Ale też cały czas przybywa prac mozaikowych w Szczecinie i możemy powiedzieć, że na tym tle Szczecin naprawdę wyróżnia się spośród innych miast.

Nowe mozaiki, które powstały w ostatnich latach znajdziemy w podwórkach m.in. w rejonie alei Wojska Polskiego, na ul. Mazowieckiej czy na ul. Pułaskiego. Są to prace wykonane podczas specjalnie zorganizowanych warsztatów. Sztuka, która przez pewien czas była nieco zapomniana, powraca więc w zupełnie nowym wydaniu.

- Uważam, że teraz mozaiki przeżywają swój rozkwit, renesans, powrót - dodaje Joanna Olszowska. - Czasami nawet odsłania się te zasłonięte już "peerelowskie" mozaiki, ba zauważa się też piękno artystyczne w tych pracach i nie tylko uważa się, że to był przeżytek tamtych czasów i kicz, ale te prace mozaikowe były tworzone przez artystów, którzy tworzyli w danym mieście i zawsze byli związani ze światem artystycznym.

Gdzie szukać mozaik w Szczecinie?

Gdzie można znaleźć mozaiki w Szczecinie? Okazuje się, że są one dostępne w wielu miejscach, często nawet tych, które codziennie mijamy w drodze do pracy. Trzeba tylko uważnie się rozglądać.

- Największym skupiskiem mozaik w Szczecinie jest aleja Wojska Polskiego i Śródmieście - tłumaczy Joanna Olszowska. - Jeżeli chodzi o inne mozaiki, trzeba byłoby zajrzeć na dworzec kolejowy, przejść się ulicą Kolumba, wejść w inne ulice Śródmieścia czy okolice Teatru Letniego czy Parku Kasprowicza. Tam też jest parę takich punktów, które można sobie powiązać i na spacerze mozaikowym sobie w jednym czasie zobaczyć.

Więcej informacji, a także dokładną, stale aktualizowaną mapę z lokalizacjami mozaik w Szczecinie, można znaleźć na facebookowym profilu Mozaiki Szczecińskie. Można też wybrać się na organizowane spacery z przewodnikiem, podczas których nie tylko można zobaczyć te wyjątkowe dzieła, ale też poznać również ich historię. Inną możliwością jest samodzielna wędrówka po ulicach i zakamarkach Szczecina, podczas której można wypatrywać tych niebanalnych dzieł w przestrzeni miasta.