To miejsce w Berlinie ma dużo wspólnego z Polską. Dziś niewiele z niego zostało

Historia Dworca Szczecińskiego sięga pierwszej połowy XIX wieku. Rozwijająca się kolej miała ogromne znaczenie dla transportu towarów między Berlinem i portem w Szczecinie, a co za tym idzie - również krajami skandynawskimi. Rozwijał się także ruch pasażerski. Pociągi były ważnym środkiem transportu do kurortów położonych nad Bałtykiem. Stąd decyzja o budowie linii kolejowej i dworca, z którego pociągi odjeżdżały w kierunku Szczecina i innych miast na Pomorzu.

Sto pociągów dziennie

Kolej Szczecińska została uruchomiona 1842 roku. Początkowo pociągi z Berlina dojeżdżały do Eberswalde i Angermünde, jednak linia w szybkim czasie została wydłużona do Szczecina. Stettiner Bahnhof był dworcem czołowym, czyli takim, na którym pociągi rozpoczynały lub kończyły trasę. Podobnie było z ówczesnym Dworcem Berlińskim w Szczecinie, który dopiero później został przebudowany na przelotowy.

Okazały budynek Dworca Szczecińskiego w Berlinie robił ogromne wrażenie. Znajdowały się w nim kasy biletowe, serwis bagażowy, poczekalnie i restauracje dla pasażerów. Jego obecność miała ogromny wpływ na rozwój tej części Berlina. Na początku XX wieku dworzec obsługiwał około 100 pociągów dziennie. Wokół niego powstawały liczne hotele, bary, restauracje, a także... domy publiczne.

Pod koniec XIX wieku, obok dworca dalekobieżnego zbudowano Stettiner Vorortbahnhof, czyli Szczeciński Dworzec Podmiejski, nazywany również Małym Dworcem Szczecińskim. Mieścił się on w mniejszym budynku, zlokalizowanym po wschodniej stronie dużego dworca. Odjeżdżały z niego m.in. pociągi do Bernau. Jest to obecnie jedyny budynek, który pozostał po dawnym Stettiner Bahnhof. Obok dworca powstała również stacja kolei miejskiej S-Bahn.

Upadek wielkiego dworca

Dworzec Szczeciński funkcjonował jeszcze po zakończeniu II wojny światowej. Jego budynek nie uległ całkowitemu zniszczeniu, wznowiono także ruch pasażerki. Pociągi jednak nie dojeżdżały już do Szczecina, który znalazł się w polskich rękach, więc w 1950 roku zdecydowano o zmianie nazwy. Dawny Dworzec Szczeciński stał się Dworcem Północnym (Nordbahnhof).

Powojenny podział Berlina sprawił, że tereny należące do kolei w rejonie Nordbahnhof znajdowały się na granicy sektora francuskiego i radzieckiego. To ostatecznie zdecydowało o likwidacji dworca w 1952 roku. Częściowo zniszczoną, zabytkową halę dworcową wysadzono w powietrze blisko dekadę później, gdy podjęto decyzję o budowie Muru Berlińskiego dzielącego miasto na część wschodnią i zachodnią.

"Dworzec-widmo"

Z dawnej infrastruktury kolejowej pozostała jedynie linia kolei miejskiej S-Bahn i stacja Nordbahnhof. Jednak pociągi, którym jeździli mieszkańcy Berlina Zachodniego, nie zatrzymywały się na stacji, która znajdowała się we wschodniej części miasta. Nordbahnhof na wiele lat stał się "stacją-widmo", której pilnowali pogranicznicy z NRD.

Dopiero w 1990 roku, po zburzeniu Muru Berlińskiego dworzec został ponownie otwarty dla pasażerów. Krótko później znów został czasowo zamknięty ze względu na konieczny remont. Obecnie jest on jednym z ważniejszych przystanków kolei miejskiej w Berlinie. Zatrzymują się na nim pociągi czterech linii S-Bahn.

W budynku stacji znajduje się wystawa opowiadająca dworcach granicznych i "dworcach-widmo" w podzielonym Berlinie, do których zaliczała się również stacja Nordbahnhof, a także próbach ucieczek przy wykorzystaniu tuneli kolei podmiejskiej i metra.

Kierunek: Gdańsk, Stargard... Szczecin!

W miejscu dawnej hali Dworca Szczecińskiego powstał budynek, który nadal jest związany z koleją. Jest to bowiem biurowiec należący do Deutsche Bahn. Ciekawą pamiątką po dawnym Stettiner Bahnhof są fragmenty torów kolejowych, wkomponowane w powierzchnię chodnika na Elisabeth-Schwarzhaupt-Platz. Między szynami kolejowymi znajdują się poprzeczne belki, a na nich wyryte są nazwy miast, do których odjeżdżały pociągi z nieistniejącego już dworca. Wśród nich można znaleźć nazwy wielu miast znajdujących się obecnie w Polsce - zarówno w języku niemieckim, jak i polskim. Są to m.in. Gdańsk, Słupsk, Świnoujście, Białogard, Międzyzdroje, Stargard i oczywiście Szczecin.

Tylko on ocalał...

Kolejną pamiątką po Stettiner Bahnhof jest jedyny ocalały budynek, w którym mieścił się wspomniany wcześniej dworzec podmiejski. Zbudowany z cegły gmach przez wiele lat znajdował się na pograniczu wschodniej i zachodniej części Berlina i popadał w ruinę. Na szczęście kilkanaście lat temu znalazł się nowy gospodarz, który przywrócił zabytkowej hali dworcowej dawny blask. Po gruntownej modernizacji ulokowano w niej restaurację i centrum eventowe.

Park ze śladami przeszłości i Tunel Szczeciński

Dawne tereny kolejowe przez wiele dziesięcioleci znajdowały się na granicy Berlina Wschodniego i Zachodniego. Po zbudowaniu Muru Berlińskiego, duża część dworca znalazła się w tzw. "pasie śmierci". Obecnie w tym miejscu mieści się park z alejkami spacerowymi, placami zabaw, wybiegami dla psów, skateparkami i restauracjami. Warto odwiedzić to miejsce, gdyż można tutaj znaleźć kolejne ślady przeszłości. Wzdłuż parkowych alejek ciągną się fragmenty torów kolejowych, wraz z rozjazdami. Wśród drzew można natknąć się również na fragmenty kamiennych elementów, które służyły do budowy Dworca Szczecińskiego. Znajdziemy tutaj również charakterystyczną linię z kostki brukowej, wyznaczającą dawny przebieg Muru Berlińskiego.

Park Am Nordbahnhof rozciąga się na około kilometrowym nasypie wzdłuż ulicy Gartenstrasse. Wzdłuż muru oporowego znajduje się kilka wejść do parku, które kiedyś prowadziły na tereny kolejowe. Jedno z wejść zabezpieczonych kratą prowadzi do zbudowanego pod koniec XIX wieku tunelu nazywanego Tunelem Szczecińskim (Stettiner Tunnel), który łączył Gartenstrasse ze znajdującą się po drugiej stronie nasypu ulicą Schwartzkopffstrasse. Przez wiele lat tunel oficjalnie nie istniał, w związku z podziałem miasta. Przebiegał on bowiem bezpośrednio pod "pasem śmierci". Dopiero w 2008 roku, po raz pierwszy od ponad 50 lat, został udostępniony zwiedzającym. Obecnie, częściowo zamurowane podziemia są na co dzień niedostępne dla osób z zewnątrz. Okazjonalnie organizowane są jednak wycieczki z przewodnikiem, podczas których można zobaczyć wnętrza ocalałych fragmentów Tunelu Szczecińskiego.

Rozwiąż QUIZ: To są prawdziwe turystyczne hity Zachodniopomorskiego! Czy znasz je wszystkie?

Okazały wiadukt

Kolejną i jedną z najbardziej okazałych pamiątek po dawnej Kolei Szczecińskiej są wiadukty Liesenbrücken znajdujące się nad skrzyżowaniem na północnym krańcu Gartenstrasse, na których przebiegały tory w kierunku Szczecina. Zbudowany w latach 80. XIX wieku, stalowy obiekt jest od prawie 70 lat na stałe wyłączony z użytku. Wejście na ogromną konstrukcję uniemożliwia zbudowane wokół niej ogrodzenie. Liesenbrücken są chronionymi zabytkami. Obok nich znajduje się czynny wiadukt, którym codziennie poruszają się pociągi kolei miejskiej S-Bahn.

Między Szczecinem i Berlinem

Chociaż Stettiner Bahnhof już nie istnieje, Szczecin do dnia dzisiejszego posiada kolejowe połączenie ze stolicą Niemiec. Obecnie ze stolicy Pomorza Zachodniego można dojechać pociągami na inne berlińskie dworce, m.in. Gesundbrunnen, Lichtenberg czy Hauptbahnhof. Najczęściej nie są to jednak bezpośrednie połączenia, konieczna jest przesiadka m.in. na stacji w Angermünde. Pociągi w kierunku stolicy Niemiec odjeżdżają ze szczecińskiego dworca kilka razy dziennie (obecnie, ze względu na przebudowę linii kolejowej, wprowadzono zastępczą komunikację autobusową).

Miasto murem podzielone

Nieopodal dawnego Dworca Szczecińskiego, przy Bernauer Strasse, znajduje się miejsce, w którym można zapoznać się z historią Muru Berlińskiego. Znajdują się tam liczne pozostałości z przeszłości, m.in. zachowane fragmenty muru. Wyeksponowano również fragmenty ulicy, która została podzielona na część wschodnią i zachodnią. Gedenkstätte Bernauer Straße to miejsce, w którym można dowiedzieć się o smutnych, a wręcz przerażających czasach, gdy jedno miasto było podzielone na dwie części.

Okolice dawnego Stettiner Bahnhof są jedną z mniej znanych atrakcji turystycznych w Berlinie. Niewiele osób wie, że dawniej Szczecin miał swój własny dworzec w stolicy Niemiec. Jest to jednak miejsce, które zdecydowanie warto odwiedzić podczas pobytu w tym wielkim i bardzo ciekawym mieście.