Poszukiwania rzeźby "Czaple" nad jeziorem Rusałka

W połowie lat 70. XX wieku, gdy rozpoczęła się̨ budowa Teatru Letniego w Parku Kasprowicza, projektant obiektu Zbigniew Abrahamowicz zaproponował rzeźbiarce Annie Paszkiewicz wykonanie rzeźby plenerowej nad jeziorem Rusałka. Pomnik ze sztucznego kamienia "Czaple" ustawiono na przełomie 1975/1976 pomiędzy sztuczną wyspą a mostem japońskim. Rzeźba prawdopodobnie zaginęła już w 1976 roku, czyli krótko po jej odsłonięciu.

Poszukiwań w akwenie podjął się policjant z KWP w Szczecinie nadkom. dr Marek Łuczak wraz z Pomorskim Towarzystwem Historycznym oraz zespół nurków z Samodzielnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji w Szczecinie. Dla policjantów była to możliwość przeprowadzenia ćwiczeń w realnych warunkach przy poszukiwaniu zaginionej rzeźby.

Policjant pisząc tekst do nowego wydania swojej książki o dzielnicach Szczecina - Pogodno, Łękno i widząc zdjęcie ocenił, że waga rzeźby to 350 kg. Autorka rzeźby Anna Paszkiewicz twierdzi, że jej waga to nawet 450-500 kg, gdyż̇ użyto mocnych zbrojeń́ i ciężkiej podstawy̨ by wyważyć́ rzeźbę̨.

- Oznaczało to jednak, że przy tej wadze raczej nikt jej nie ukradł - tłumaczy nadkom. dr Marek Łuczak. - Stała przy samym brzegu, a że mierzyła 2,5 metra wysokości wystarczyło ją przechylić́ i wrzucić́ do wody, gdzie przy tym ciężarze poszła od razu na dno.

Po załatwieniu wszystkich formalności, czyli zgody Zakładu Usług Komunalnych w Szczecinie oraz Miejskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie wystąpiono o zgodę do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Szczecinie o wykorzystanie zespołu nurków z Samodzielnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji w Szczecinie.

- Dla policjantów była to możliwość przeprowadzenia ćwiczeń w realnych warunkach przy poszukiwaniu zaginionej rzeźby - dodaje Marek Łuczak. - Zgoda urzędu konserwatora zabytków była konieczna gdyż Park Kasprowicza wraz z Jeziorem Rusałka został wpisany 13 grudnia 1994 do rejestru zabytków.

Analizie poddano nieliczne zachowane zdjęcia pomnika, rozkład cieni latarni na wodzie uwzględniając porę dnia i roku i wytypowano miejsce, gdzie mogła stać rzeźba. Następnie brzeg jeziora Pomorskie Towarzystwo Historyczne sprawdziło dronem. W wodzie przy brzegu widoczne były bloki kamieni, cegły i warstwy śmieci. Wytypowano wówczas kamienne elementy widoczne w wodzie. Następnie rozpoczęły się poszukiwania z udziałem nurków, którzy sprawdzili spad przy brzegu jeziora na odcinku 100 metrów.

Jezioro Rusałka zostało sztucznie utworzone w 1885 roku, po pogłębieniu bagiennego terenu przy jeziorze Rusałka i spiętrzeniu wód strumienia Osówka. Liczy około 670 metrów długości i około 70 metrów szerokości, nieznana była jednak głębokość jeziora.

- Okazało się, że jest to dość płytki zbiornik o głębokości 1,5 metra w odległości 10 metrów od brzegu jeziora - tłumaczy Marek Łuczak. - Podczas prac sprawdzono pas południowego skraju jeziora o szerokości 10 metrów w głąb jeziora i długości 100 metrów. Oprócz elementów ławek, betonowych śmietników i płyt, którymi umacniano nabrzeże rzeźby nie odnaleziono. Prawdopodobnie albo została skradziona albo została przeniesiona w inną lokalizację jeziora.

Rzeźba jest własnością Gminy Miasto Szczecin, stanowiła część zespołu amfiteatru w Parku Kasprowicza.

- Jeżeli ktoś zna losy "Czapli" zaginionych 50 lat temu, proszony jest o przekazanie informacji do Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie - apeluje policjant.